In de zeven jaar dat we kinderen begeleiden die vastlopen op school is me één ding wel duidelijk geworden: elk gedrag heeft een positieve intentie. Hoe lastiger de leerling des te meer ik me afvraag ‘waar schreeuwt dit kind om?’. Oftewel, wat zit er in de rugzak van dit kind dat het dit gedrag laat zien? Vaak is het gedrag puur een overlevingsmechanisme dat in werking is gezet.
Laatst keek ik een oude aflevering van 2doc genaamd ‘rotjochies’ uit 2019. Jongens (en 1 meisje) waarbij jeugdzorg en/of ouders de wanhoop nabij zijn. Het gedrag van deze kinderen is buiten proportie. Als laatste redmiddel worden ze naar een opvanghuis in Frankrijk gestuurd.
Petra, de begeleidster, benadert de jongeren continu op hun gedrag en de gevolgen hiervan. Ze onderzoekt wat er schuilgaat achter de overlevingsstrategieën van deze jongeren. Wat maakt hen zo onverschillig en boos? In het begin van de documentaire zit ik nog wat geïrriteerd achter mijn laptop en ik denk; vraag naar hun verleden, hoe komt het dat ze dit gedrag vertonen, hoe is de band met hun ouders? Ik weet niet wat Petra’s achtergrond is maar het feit dat ze op het platteland in Frankrijk met zichzelf jongeren met extreem probleemgedrag opvangt, doet vermoeden dat ze weet waar ze mee bezig is. En dan komt er een kentering in de begeleiding! Ze vraagt één van de jongens naar zijn verleden. Ze gaat heel subtiel systemisch met hem in gesprek. Ze laat hem gedissocieerd (op afstand) naar zijn verleden kijken door het gezin met (Playmobil) poppetjes op te stellen.
En dan gebeurt er iets moois, hij kan voor het eerst precies zijn gevoel onder woorden brengen. Voor het inhoudelijke verwijs ik je naar de documentaire. Maar geloof me, wat hij daar verteld is precies de uitleg van zijn gedrag. We keuren dit gedrag niet goed maar als je weet waar het vandaan komt kan je dáár mee aan de slag en zal hij inzien dat zijn gedrag tot op dat moment te verklaren is én dat hij vanaf nu de keuze heeft om dit gedrag en de gevolgen hiervan voort te zetten óf te veranderen. Het is maar gedrag, het is niet wie hij is!
Ik raakte oprecht geëmotioneerd toen Petra de omslag maakte naar het verleden van deze jongen en dit direct vertaalde naar zijn huidige gedrag. Door deze emotie was ik meteen overtuigd om deze blog te schrijven, alle twijfels waren weg. Tijdens de trainingen die wij geven, komen we ook jongeren tegen met tegendraads gedrag. Wij stellen dan automatisch onszelf de vraag ‘waar schreeuwt hij/zij om? Wat zit er in zijn/haar rugzak dat hij dit gedrag laat zien?’. Ze kunnen het verleden niet terugdraaien of uitwissen, ze kunnen wel inzichten krijgen waardoor ze het gedrag van anderen en van zichzelf beter gaan begrijpen. Door deze kennis en inzichten komt er rust en zal het ongewenste gedrag (langzaam) veranderen in gedrag dat ze verder helpt in hun leven. Zelf werk ik graag met de werkmaterialen van Groepsgeluk – systemisch werken in de klas. Alle (kleurrijke) personen kunnen opgesteld worden mét hun emoties en hulp-/krachtbronnen.
Tijdens de opstelling komen de meest mooie verhalen en inzichten naar boven. Door systemisch werken kunnen we het hele verhaal van de jongere visueel maken waardoor we achter het gedrag kunnen kijken.
Brigitte